Ðạo làm cha mẹ

Hòa thượng Narada

Phạm Kim Khánh dịch Việt
Sài gòn, 1967

Ðạo làm cha mẹ

Cha mẹ có bổn phận tạo cho con một đời sống an lành và hữu phước. Thật ra, một người mẹ hiền và một người cha quí luôn luôn vui lòng gánh lấy trách nhiệm. Mặc dầu vậy, lắm khi cũng có hạng con ngỗ nghịch, quên công ơn vô gía của cha mẹ và bổn phận thiên liêng của mình, ỷ lại làm con, đòi hỏi cha mẹ đủ điều. Nhưng cha mẹ không chút lòng hờn trách, giận dữ, bỏ con. Trái lại, cha mẹ luôn luôn lấy lượng hải hà giúp đỡ, bảo bọc con.

Ngay từ lúc mẹ thọ thai, cha mẹ bắt đầu thương con, khi sanh con ra, cha mẹ nuôi dưỡng chăm nom từng chút. Khi con biết đi, biết chạy, biết nói, biết cười, cho đến lúc trưởng thành, nguyện vọng của cha mẹ là uốn nắn thế nào cho con trở thành một phần tử ưu tú trong gia đình và một công dân gương mẫu trong xã hội.

Cha mẹ luôn luôn ước ao cho con mình nên người tài đức, luôn luôn lấy làm sung sướng thấy con hơn mình trên mọi phương diện, hay ít ra cũng bằng mình và chắc chắn sẽ thất vọng xiết bao khi nhìn thấy con không đạt được đến địa vị mình mong mỏi.

Ðể dẫn dắt con đi trên đường thiện, cha mẹ phải làm gương, sống cuộc đời hiền lương đạo đức. Tự nhiên con cái hướng theo hành động của cha mẹ, làm những việc của cha mẹ làm mà không cần tìm hiểu lý do.

Rất khó mà gặp được một đứa con cao thượng khi cha mẹ nó hư hèn. Ngoài cái nghiệp lực mà nó thừa hưởng của tiền kiếp, trẻ con dĩ nhiên còn phải thọ một phần truyền thống của cha và của mẹ, tốt cũng như xấụ Nếu cha mẹ xấu xa, con sẽ hư hèn. Cha mẹ đạo đức, con sẽ hiền từ.

Vậy, phận làm cha mẹ phải thận trọng trau dồi thân khẩu cho trong sạch để tránh truyền nhiễm cho con cái những bệnh tật về tinh thần và thể xác.

Theo Kinh Sigalovada cha mẹ có năm bổn phận:

1- Bổn phận thứ nhứt là tránh cho con khỏi sa chơn vào đường ác.

Gia đình là trường học đầu tiên của trẻ con và cha mẹ là người thầy đầu tiên. Trẻ con học vỡ lòng với cha mẹ bài học ác. Có hạng cha mẹ thiếu sáng suốt, vô tình vỡ lòng cho con bằng những bài học nói dối, gian lận, tham lam, nói đâm thọc, tục tằng thô lỗ, thù hận, sợ sệt v.v… Dầu là cha, dầu là mẹ, phải nhận thức rõ ràng trách nhiệm của mình, không nên vô tình gieo mầm xấu xa ấy vào trí não non nớt của trẻ con.

Cha mẹ phải có tác phong như thế nào để tạo một bầu không khí tự do đầm ấm giữa mình và con cái, nghiêm nghị nhưng khônt mất tình thâm giao cảm. Cha mẹ phải biết xử dụng tâm lý cho đúng chỗ để con trẻ mạnh dạn thổ lộ tất cả tâm tình với mình. Không nên làm cho nó thất vọng, không nên tập cho nó tánh khóc la mỗi khi xin xỏ vật gì. Phải làm cho nó hiểu rằng cha mẹ sẵn sàng thỏa mãn nhu cầu của nó, khi đòi hòi, nếu nhu cầu ấy là chính đáng. Có nhiều người thường dạy con những bài học “nói dối”.

Con hỏi xin món chi, nói trong nhà không có. Ðến lúc con nài nỉ mãi mới cho ra, còn dặn đừng cho anh chị em nó biết. Chính đó là dạy con dối trá gian lận. Nó sẽ nghiền ngẫm bài học ấy và chờ cơ hội sẽ đem ra áp dụng. Nhiều trẻ con bị tiêm nhiễm những nết xấu xa ấy là do nơi cha mẹ vậy.

Trẻ con biết thù hận cũng do những bài học vỡ lòng từ trong nhà, nhứt là với bà mẹ cưng con. Con chạy chơi ngoài sân, vấp phải cục đá, té xuống đất. Con khóc. Mẹ lật đật chạy đến, bồng con lên, dỗ con và tỏ vẻ giận dữ, dậm chơn trên đất hoặc lấy cây đánh cục đá để trả thù cho con. Con nín. Bai học đã dạy: “Bị một đấm, trả lại một đá.”

Cha mẹ chẳng nên dạy con tập tánh sợ sệt. Trẻ con có khóc chút ít không có gì hại, không nên làm cho nó sợ để hết khóc.

Không nên lẫn lộn tánh sợ sệt vô căn cứ với đức khiêm tốn và sự dể dạy. Một đứa trẻ biết vâng lời cha mẹ, biết tôn kính người lớn, một đứa trẻ khiêm tốn, không phải là nhút nhát. Theo Phật Giáo, sợ sệt là một trong mười đạo binh của Ma Vương. Người Phật tử chơn chánh không bao giờ sợ ai. Chỉ sợ điều ác, điều quấy mà thôi. Nuôi trẻ con trong sự sợ sệt vô lý sẽ làm cho nó trở nên nhút nhát và lâu ngày sẽ có tự ty mặc cảm. Nó sẽ sợ đêm tối, sợ cái gì mà chính nó không biết, sợ bị lẻ loi, sợ phải đi đâu một mình.

Trong các gia đình Phật Giáo, người ta thường đọc những truyện tính can đảm cho trẻ con nghe, như tích của Hoàng Tử Pancayudha trong Túc Sanh Truyện (Jataka), chuyện của Công Chúa Vihara Mahadevi, hoặc chuyện của Keppitipo la Dissave trong lịch sử Tích Lan v.v…

Pancayudha là một hoàng tử can đảm lạ thường. Lúc mười sáu tuổi, một hôm hoàng tử có việc phải đi qua một cụm rừng có tiếng là nhiều yêu quái. Có người khuyên không nên đi. Hoàng tử trả lời: “Trong đời người chỉ chết một lần” và cam đảm vượt qua đám rừng không chút sợ hãi.

Và đây là gương can đảm của một chàng trẻ tuổi ở Tích-Lan. Dưới thời Anh thuộc, Keppitipola Dissave là một Phật tử giàu lòng ái quốc. Vì vậy, đối với người Anh, Keppitipola là một tên phản loạn. Keppitipola bị bắt đem xử tử. Lời nguyện cuối cùng của anh là được quì lạy trước Răng Xá-Lợi của Ðức Phật. Anh tắm rửa sạch sẽ và giặt sạch một cái áo choàng để cúng dường Ðức Phật. Ðến trước Xá-Lợi Ðức Phật, khi anh quì xuống đảnh lễ, mắt anh điểm hai giọt lệ. Madugal le Dissave, một bạn thân đứng gần đấy, thấy vậy khuyên anh: “Không nên sợ, hỡi người bạn thân mến. Hãy cho chúng nó thấy thế nào là lòng can đảm của người Tích-Lan “

“Không, không” Keppitipola vội trả lời: “Tôi không hề sợ chết. Trong đời chỉ chết có một lần. Nhưng chúng ta thường đến đây để dâng lên Ðức Phật những vật quí báu. Hôm nay, trong giờ phút nầy, tôi không có gì hơn lá cái áo hèn mọn nầy để cúng dường Xá-Lợi Ðức Phật. Chính vì thế mà tôi khóc”.

Keppitipola bèn ôn lại trong trí những điều lành anh đã làm và đọc vài câu kinh Pháp Cú. Ðọc xong anh gạch trên trán một đường, yêu cầu người giám sát chém cho đúng ngay lằn gạch, và đứng yên như đá, chờ giờ hành quyết. Ngay lúc anh đọc câu Itipiso Bhagava thì lưỡi dao người giám sát hạ đúnh lằn gạch. Sọ anh lìa ra làm hai miếng, y như sở nguyện. Người Anh lấy cái sọ ấy đem về trưng bày tại Viện Bảo Tàng ở Tô-Cách-Lan gọi là kỷ niệm của người anh hùng Tích-Lan. Hiện nay cái sọ ấy đã được trao hoàn lại cho Tích-Lan.

Khi con phạm lỗi lầm thì cha mẹ có bổn phận phải sửa trị nó tức thì. Nhưng không nên rầy la con trước mặt đông người. Làm như vậy đứa trẻ có thể nên lỳ lợm, khó dạỵ Tất cả trẻ con đều tốt. Cha mẹ phải quan sát con cho tận tường, và tùy tánh từng đứa, tìm một phương pháp thích hợp để sửa dạy nó. Ðôi khi, chỉ một lời nói nhỏ nhẹ cũng đổi hẳn được một đứa trẻ từ xấu ra tốt hay từ tốt ra xấu.

Túc Sanh Truyện (Jataka) có thuật chuyện ông vua kia có một hoàng tử rất là ngỗ nghịch. Lúc ấy có một đạo sĩ đang tu trong ngự uyển. Vua đem việc con ra phân trần với đạo sĩ. Vị đạo sĩ tâu xin vua cho đem hoàng tử đến, và cùng hoàng từ đi dạo một vòng trong khu vườn. Ði đến trước một bụi cây nhỏ hoàng tử hỏi vị đạo sĩ tên cây ấy là gì. Vị đạo sĩ bảo hoàng tử hái một lá nhỏ trên cây, bỏ vào miệng nhai sẽ biết. Hoàng tử làm theo. Lá cây thật đắng. Bị đắng quá hoàng tử nổi giận, hạ lịnh tức tốc phải nhổ bụi cây và nói rằng: “Cây nhỏ chừng ấy mà lá đắng như vậy, đến khi cây lớn lá sẽ đắng thế nào nữa!”.

Ðến đây đạo sĩ ôn tồn nói: “Hoàng Tử hãy thong thả suy nghĩ. Dư luận trong nước đối với Hoàng Tử cũng dường như thế ấy. Dân chúng nói rằng nhỏ như Hoàng Tử mà ngỗ nghịch như vậy, đến khi khôn lớn, trở nên một đức vua, Ngài sẽ hung tợn thế nào!”.

Hoàng tử hiểu ý. Chỉ nhờ lời khuyên ấy hoàng tử hoàn toàn đổi hẳn tánh tình và trở nên hiền lành dể dạy.

2- Bổn phận thứ nhì của cha mẹ là dẫn dắt con đi trên đường thiện.

Ở nhà, cha mẹ là thầy. Ở trường, thầy là cha mẹ. Vậy, thầy và cha mẹ chia nhau gánh lấy trách nhiệm về tương lai của con trẻ. Nó sẽ trở nên thế nào tùy theo cha mẹ và thầy nó uốn nắn. Nó tốt hay xấu do nơi thầy và cha mẹ nó tốt hay xấu. Trong lúc thiếu thời, sống dưới chân thầy và cha mẹ, luôn luôn coi thầy và cha mẹ là cái gương lành trong sạch nhất, nó sẽ bước theo dấu chân của cha mẹ và thầy. Tư tưởng, lời nói và hành động của người lớn sẽ gieo cho con trẻ một ảnh hưởng sâu rộng không thể lường được. Vậy, bổn phận của cha mẹ là phải thận trọng đặt để con vào một không khí an lành và trong sạch, ở nhà cũng như ở trường, nhứt là khi con phải đi xa nhà.

Không nên giao phó tất cả sự trông nôm trẻ con cho các bà vú, tuy hiền lành nhưng không đủ khả năng để cho nó một nền tảng giáo dục tốt đẹp. Lắm khi có những đứa trẻ, vì mãi sống với những bà vú, trìu mến và noi theo gương các bà nầy hơn là cha mẹ. Vậy người làm cha mẹ, vì trách nhiệm về tương lai của con, cũng nên thận trọng xem xét lại vấn đề.

Cha mẹ có bổn phận dạy con ăn ở giản dị, nhưng không mất phẩm cách, biết phục thiện mà không biết lệ thuộc. Cũng nên tạo cho con cái trong nhà sự hợp tác chặt chẽ giữa anh chị em và cha mẹ để cùng nhắm mục đích chung là gầy dựng một không khí an lành vui vẻ. Con trong gia đình phải nhứt trí, phải can đảm. Lòng hy sinh là một đức độ quan trọng khác. Người con hiếu luôn luôn sẵn sàng hy sinh những thích thú riêng của mình để tạo hạnh phúc chung cho gia đình. Cha mẹ phải dạy con ăn ở ngay thật, phải chứng tỏ cho nó thấy rằng mình là nơi nương tựa mà nó có thể trao hết tâm tình. Tánh cương trực cũng là một điểm trọng đại mà cha mẹ phải dạy con. Phải tập cho con sẵn sàng phục vụ, luôn luôn tự tin, tự lập, hiền lành, cần kiệm, tri túc, lịch duyệt và đạo đức. Tóm tắt, đó là những đức hạnh cần thiết mà cha mẹ có bổn phận phải gieo lần hồi trên thửa đất phì nhiêu là con trẻ, đang sẵn sàng hứng lấy, để một ngày kia trên thửa đất ấy sẽ trổ sanh cây lá sum sê, hoa quả tốt đẹp.

Ðạo làm cha mẹ là phải dẫn dắt con đi trên đường đạo đức. Ít lắm cũng phải dạy con giữ gìn năm giới trong sạch.

— Giới đầu tiên là không sát sanh. Giữ tròn giới nầy tức là biết thương tất cả chúng sanh. Dạy con không sát sanh là tránh cho nó khỏi hành động hung dữ, là tập cho nó hiền lành.Nó sẽ bắt đầu nhận thức rằng đời sống của muôn loài là thiêng liêng và đáng tôn kính.

Không nên để cho con trẻ thấy sát sanh. Nó sẽ không biết quí trọng đời sống và sẽ thiếu lòng từ thiện. Về sau nó sẽ coi thường sự sát sanh và sẽ giết thú vật mà không chút gì thương xót.

— Giới thứ nhì – không trộm cắp – sẽ tạo cho con trẻ sự trong sạch và tánh liêm khiết. Cờ bạc không phải là trộm cắp. Tuy nhiên, khi ngồi vào sòng bài, mỗi người có ý tham muốn vật sở hữu của kẻ khác. Vậy cũng không nên cho trẻ con đánh bài. Ði trường đua ngựa là một lỗi lầm khác mà người Phật tử nên tránh.

Ðể bảo vệ trẻ con trong thời thanh thiếu, cha mẹ nên phân định cho chúng nó những ranh giới man nữ cho có trật tự. Cha mẹ cũng nên chăm nom, không để cho nó đi xem những tuồng hát trái đạo đức. Chớp bóng là một phương tiện giáo dục. Dẫn con đi xem những phim có tính cách xây dựng là một điều nên làm. Nhưng cũng nên cấm chế, đừng để nó đi xem những phim không thích hợp với luân lý, đạo đức.

— Giới thứ ba thuộc về luân lý. Cha mẹ có bổn phận dạy con giữ thân và tâm trong sạch, tránh cho con khỏi thân cận với bạn bè xấu và không nên để cho con đi chơi ban đêm. Về phương diện nầy cha mẹ phải làm gương cho con. Cha mẹ đã hư hèn không thể ước mong con được trong sạch. Cha mẹ có một đời sống thanh cao đạo đức là một nguồn phước báu cho mình và cho con cái trong nhà. Trái lại, cha mẹ hư hèn là một tội khổ cho tất cả gia đình.

— Không nói dối là giới thứ tư. Khi con phạm một lội nào, cha mẹ có bổn phận vạch chỉ rõ ràng cho nó thấy để nhận lỗi, hơn là vô tình làm cho nó phạm thêm một lỗi nữa là nói dối. Phải dạy con như thế nào để mình tin chắc rằng “con nhà mình không bao giờ nói dối” và để tránh những lúc phải nói với con như thế này “Con phải nói thật, đừng nói dối”.

Nói xấu người khác, nói đâm thọc, là một tật xấu mà cha mẹ phải cố gắng trừ ngay khi nó vừa phát sanh. Phải dạy con như thế nào mà lúc bị răn phạt nó không nói rằng anh chị hoặc em nó cũng làm điều đáng phạt ấy. Cũng nên dạy con không cộc cằn thô lỗ và nói lời nhảm nhí vô ích. Một đứa trẻ tao nhã luôn luôn có lời nói dịu ngọt. Cẩn ngôn là một phương pháp giáo dục có hiệu quả. Phải dạy con có lời nói chơn thật và có lợi ích từ lúc nhỏ.

Một lời nói bất cẩn lắm khi có sức tàn phá vô cùng. Trái lại, lời nói cẩn trọng, đúng thời, đúng lúc, sẽ giúp ích cho hàng triệu người đi trên con đường thiện, hành thiện.

— Cha mẹ cũng có bổn phận vạch cho con thấy cái hại của rượu và thuốc hút. Ta không nên khắt khe đến nổi nói rằng một hớp rượu đỏ hay một cốc bia dưới ánh trăng trong là một tai hại. Tuy nhiên nhắm một ít rượu là bước khiêm tốn đầu tiên để đưa lần đến chỗ uống có độ lượng và lần hồi đến thói say sưa quá độ. Trong những dạ hội, tiệc tùng, lắm khi trẻ con cũng muốn nếm thử chất cay đắng, ngọt bùi của rượu. Cha mẹ nên cẩn mật để ý trông chừng.

3- Bổn phận thứ ba của cha mẹ là cho con một nền giáo dục xứng đáng.

Trong đời không có của báu nào quí giá bằng một nền giáo dục xứng đáng. Giáo dục là di sản quan trọng nhứt, là phước lành vô cùng quí giá mà cha mẹ có thể cho con, gái cũng như trai.

Phải uốn nắn con tử thuở bé thơ trong tinh thần quốc gia và tôn giáo. Hột giống tốt, phải gieo lúc đất đương phì nhiêu sung mãn. Sớm hay muộn, đúng duyên kỳ, cây trái sẽ sum sê hạnh mậu. Một nền giáo dục thích ứng trong lúc thiếu thời sẽ có ảnh hưởng vô cùng sâu rộng trọn cả đời người.

Vậy khi giao con cho một ông thầy, cha mẹ cần chú trọng đến khả năng, đức độ và tinh thần trách nhiệm của ông. Bổn phận của thầy cũng là tỉm hiểu tâm tánh học trò để diù dắt nó. Sứ mạng của thầy chẳng những là dạy trò về phần trí dục mà phải còn dạy cho nó có đức hạnh. Thầy có trách nhiệm về tương lai vật chất và tinh thần của trò. Cha mẹ cũng nên tìm cơ hội đưa con vào dưới chơn một vị sư để nghe những bài giảng về tôn giáo, hấp thu một tinh thần đạo đức.

Khi con phải xa nhà, cha mẹ càng nên chú trọng đến đời sống của nó và nên đặt nó vào một khung cảnh thuận lợi cho nếp sống thuần túy đạo đức.

Luân lý và đạo đức phải là nồng cốt để xây dựng nền giáo dục cho trẻ con. Học vấn không nên tách rời, phân biệt với đạo lý, vì cả hai, tiến bộ tinh thần và tiến bộ vật chất, đều quan trọng. Nhưng quan trọng hơn hết là tận dụng hiệu năng của đức đục, trí dục và thể dục vào công trình phục vụ cho chính mình và xã hội. Chẳng nên lợi dụng tài trí của mình vào làm những việc gian xảo, bất chính, dối gạt kẻ khác để xây dựng hạnh phúc cho riêng cá nhơn mình.

Ðể tỏ lòng biết ơn cha mẹ và thầy tổ, phận làm con phải chăm chỉ học hành, chẳng những để được công thành danh toại, mà còn phải đem học lực và tài đức ra phụng sự cho đời.

Kinh Pháp Cú có dạy: “Học đạo lý cho nhiều mà không đem ra thực hành thì chẳng khác nào là kẻ chăn bò, mỗi sáng, mỗi chiều chỉ lo đếm số bò, mà bò ấy lại không phải là của mình.”

Sức khoẻ của trẻ con cũng là một vấn đề trọng đại liên quan đến sự giáo dục. Một đứa trẻ ương yếu, dầu có học giỏi, cũng không làm được lợi ích cho quốc gia và cho chính nó.

4- Bổn phận thứ tư của cha mẹ là tìm nơi xứng đáng để dựng vợ gả chồng cho con.

Ðây là một vấn đề rất tế nhị và hết sức quan trọng. Người Tích-Lan có thành ngữ “ige yanava” có nghiã là “bước chơn vào con đường xa xôi”, để chỉ việc hôn nhân. Thật vậy, cưới hỏi là một việc tối trọng có liên quan đến cả một đời sống, xa hơn nữa, đến cả bao nhiêu kiếp sống, bao nhiêu thế hệ, do sự sanh đẻ con cháu sau nầy. Bởi thế, sự hôn phối không thể bị phá hủy một cách dể dàng được và trước khi quyết định một việc quan trọng dường ấy người làm cha mẹ phải hết sức đắn đo suy nghĩ.

Quan niệm bất đồng giữa cha mẹ và con cái chắc chắn sẽ tạo ra những xáo trộn trong gia đình. Cha mẹ tự cho là có bổn phận định đôi gả lứa cho con. Con đòi quyền lập gia thất cho mình. Người phương Ðông thường xem bổn phận trọng hơn quyền. Ta không nên quên rằng mỗi người đều quí trọng tự do và cũng nên dung hòa hai lẽ: bổn phận và quyền tự do. Cha mẹ và con phải hiểu biết lẫn nhau một cách khôn khéo để giải quyết ổn thỏa mọi quan điểm bất đồng. Nếu không vậy, gia đình không còn hòa thuận vui vẻ và lâu ngày, sẽ rước lấy bao nhiêu phiền não xung khắc, gây ra những ảnh hưởng tai hại lớn lao về con cháu về sau.

Truyện Maha Jataka có nêu ra những đặc điểm của người vợ hiền như sau:

“Tuổi không cách xa tuổi chồng nhiều. Vợ là người bạn thân, người bạn tốt nhứt của chồng. Tận tụy cung phụng chồng. Hoàn toàn trong sạch. Ðối với chồng luôn luôn dịu dàng, tao nhã và hết lòng chăm nom giáo dục con cái”.

Một người vợ có những đặc tánh trên là một nguồn hạnh phúc cho chồng.

Vật quí giá nhứt mà người đàn ông có thể đạt được trên thế gian nầy là người vợ hiền. Trái lại, người vợ trắc nết là một tội khổ đáng sợ nhứt trong đời người.

Ðối với hàng phụ nữ, nhứt là người phương Ðông, quyền chọn bạn trăm năm có phần bị hạn định. Tuy nhiên, cũng nên để ý tránh những hạng trai hư hèn, ham mê sắc đẹp, say sưa, rượu chè, cờ bạc, và hạng người ăn tiêu phung phí quá độ (Vasala Sutta).

Sức khỏe cũng là một điều cần thiết cho việc hôn nhân. Vợ chồng thiếu sức khỏe về mặt thể chất tinh thần là nguồn tội khổ cho con cháu.

5- Bổn phận cuối cùng của cha mẹ là phân chia sự nghiệp đúng lúc cho con.

Ðạo làm cha mẹ chẳng những thương yêu và trông nom gìn giữ con cái lúc còn nhỏ dại mà còn phải lo cho tương lai của nó, dọn đường và giúp cho nó tự tạo một đời sống an toàn, hữu phước. Lắm khi cha mẹ phải hạn chế các nhu cầu của mình để có thể, một ngày kia, trao lại cho con phần gia sản dành dụm cho nó.

Của hồi môn quí gia nhứt mà cha mẹ có thể cho con gái mình để tiễn chơn con về nhà chồng là những huấn từ để làm tiêu chuẩn cho nếp sống trên đường đời.

Sau đây là những lời phụ huấn mà Bà Visakha đã thọ lãnh trong ngày vu qui, và nhờ khôn khéo áp dụng bà được bên chồng quí trọng yêu mến:

1 – Không đem lửa trong nhà ra ngoài ngõ,
2 – Không đem lửa ngoài đường vào nhà.
3 – Chỉ cho những người biết cho,
4 – Không nên cho những người không biết cho,
5 – Nên cho những người biết cho và những người không biết cho,
6 – Ngồi được yên vui,
7 – Ăn uống được yên vui,
8 – Ngũ được yên vui,
9 – Phải thận trọng đối với lửa,
10 – Tôn kính những vị thần trong nhà.

– Không đem lửa trong nhà ra ngoài ngõ: Lửa đây là những lời nói đâm thọc làm cho người nầy oán hờn kẻ khác hoặc đem chuyện bên nầy thuật lại bên kia. Một người vợ hiền không khi nào đem những chuyện xích mích hoặc những điều phiền phức trong nhà nói lại cho người ngoài. Không hề nói xấu chồng và thân nhơn của chồng.

– Không đem lửa ngoài đường vào nhà: Một người đàn bà khôn ngoan không bao giờ để vào tai những lời hàng xóm nói xấu chồng hoặc bên nhà chồng mình và không nghe chuyện xấu của gia đình khác.

– Chỉ cho những người biết cho: Trước khi muốn cho ai mượn đồ dùng hoặc tiền bạc, phải coi người ấy có thể trả lại không. Nếu được nên cho mượn.

– Không cho những người không biết cho: Nếu coi người muốn mượn không thể trả lại được thì không nên cho mượn.

– Cho những người biết cho và những người không biết cho: Ðối với hạng người nghèo đói và đối với bạn bè, nếu có thể được, nên cho luôn. Dầu người nhận có thể trả lại được hay không cũng vậy.

– Ngồi được yên vui: Trước khi ngồi phải luôn luôn thận trọng lựa chỗ. Khi thấy cha hay mẹ chồng đi ngang qua nên đứng dậỵ Lời khuyên nầy ngụ ý dặn con gái nên khiêm tốn và luôn luôn tôn kính cha mẹ chồng.

– Ăn uống được yên vui: Trước khi dùng bữa, người đàn bà nên ngó trước trông sau xem cha mẹ chồng có cần dùng điều chi không và cũng nên để ý săn sóc đến những người giúp việc trong nhà.

– Ngủ được yên vui: Không nên ngủ nhiều và bỏ phí công việc trong nhà. Trước khi đi ngủ phải trông coi cửa đóng then gài cẩn thận, bàn ghế sạch sẽ, coi người làm trong nhà có làm xong công việc chưa và chỉ đi ngủ khi thấy cha mẹ chồng và chồng đã đi ngủ. Trừ khi đau ốm, người vợ tốt luôn luôn dậy sớm và không ngủ ngày.

– Phải thận trọng đối với lửa: Phải coi cha mẹ chồng và chồng như lửa và phải hết sức thận trọng khi đến gần.

– Tôn kính những vị chư thiên trong nhà: Phải coi cha mẹ chồng và chồng như những người trên trước, những vị trời bảo hộ.

Người đàn bà phương Ðông thường tôn kính chồng như một vị chủ ông. Ðức Phật nói: “Bhariyapana parama sakha”. Vợ chắc chắn là người bạn tốt nhứt của chồng. Bổn phận của chồng cũng phải đối đãi với vợ như một người bạn tốt, làm những điều lợi ích cho vợ và coi vợ như mình. Một người vợ xứng đáng và hiểu biết bổn phận phải luôn luôn kính trọng chồng như vị thần hộ mạng ở bên cạnh mình.

Một người vợ hiền còn phải lo giữ tròn bổn phận về mặt tôn giáo, phải biết tôn kính và tiếp đãi xứng đáng các bậc xuất gia hoặc các tu sĩ đến nhà mình.

 

Nguồn: http://budsas.org